Kamu veya özel nitelikli olması fark etmeksizin taşınmazların yangına karşı korunması, başta can güvenliği olmak üzere birçok konuda önem arz etmektedir. Son olarak Bolu ilindeki bir konaklama tesisinde meydana gelen olayda, binaların yangına karşı hazırlığının yetersiz olmasının, büyük faciaları da beraberinde getirdiğini bizlere hatırlatmış bulunuyor.

Derneğimiz üyesi meslektaşımız Mahalli İdareler Kontrolörü Hakan BAYTAK tarafından Bolu ilindeki konaklama tesisinde yaşanan facia özelinde, idarelerin görev, yetki ve sorumlulukları değerlendirilmiştir.

Bu vesileyle hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, milletimize başsağlığı dileriz.

KONAKLAMA TESİSLERİNE RUHSAT VERİLMESİ VE DENETİM

Kamu veya özel nitelikli olması fark etmeksizin taşınmazların yangına karşı korunması, başta can güvenliği olmak üzere birçok konuda önem arz etmektedir. Son olarak Bolu ilindeki bir otelde, 78 vatandaşımızın hayatını kaybettiği elem verici yangın faciası, binaların yangına karşı hazırlığının yetersiz olmasının, büyük faciaları beraberinde getirdiğini bizlere hatırlatmış bulunuyor. Bu yazıda, otelde yaşanan facia özelinde binaların yangın tehlikesine karşı korunmasında görev, yetki ve sorumluluklara değinilecek ve mevcut konu, mevzuat temel alınarak hukuk normlarına uygun şekilde irdelenecektir.

Öncelikle diğer birçok ticari işletme gibi turizm işletmeleri de faaliyetlerini, işyeri açma ve çalışma ruhsatının varlığı halinde gerçekleştirebilmektedir. 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanunun 3’üncü maddesinde; Belediye hudutları ve mücavir alan dışında kalan işyerleri ve işletmelere il özel idareleri tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verileceği kural altına alınmıştır. İlgili Otelin, belediye mücavir alan dışında faaliyet göstermesi nedeniyle işletmeye işyeri açma ve çalışma ruhsatının, Bolu İl Özel İdaresi tarafından düzenlenmiş olması gerektiğini anlıyoruz. Mevzu Kanunun 6’ncı maddesinde ise ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, öngörülen kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti durumunda; verilmiş olan ruhsatın, ilgili mevzuattaki hükümler çerçevesinde İl Özel İdaresi veya mülki idare amirince iptal edilerek işyerinin kapatılacağı ve ilgililer hakkında ayrıca adli veya idari işlem yapılacağı belirtilmektedir.

3572 sayılı Kanunun alt mevzuatı olan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin, “İşyerlerinde aranacak genel şartlar” başlıklı 5’inci maddesinde, umuma açık istirahat ve eğlence yeri olarak değerlendirilen otellerin ruhsatlandırılmasında, yangına karşı gerekli önlemlerinin alındığını gösteren itfaiye raporunun alınması zorunluluğu bulunmaktadır. Yönetmeliğin “Birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerleri” başlıklı 10’uncu maddesinde ise birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerlerine, ana faaliyet dalı esas alınarak tek ruhsat düzenleneceği, tali faaliyet konularınınsa ruhsatta ayrıca belirtilmesi gerektiği ifade edilmiştir.  Öte yandan aynı adreste bulunsa bile ana faaliyet konusu veya işletmecisi farklı olan işyerlerine ayrı ayrı ruhsat düzenlenmesi gerekmektedir. Konuya mevzuatın bu bölümü açısından yaklaştığımızda, her ne kadar oteller ve kafe-restoranlar umuma açık istirahat ve eğlence yeri olarak değerlendirilse bile mevzu Yönetmeliğin “Ek-1” bölümünü incelediğimizde, otel ile kafe-restoran temalı işletmelerin (işletmecileri aynı kişi olması durumunda dahil) birbirlerini ihtiva edecek şekilde ana-tali şeklinde gruplandırılamayacağı anlaşılmaktadır. Bu durum ise Yönetmeliğin “İşyerlerinde aranacak genel şartlar” başlıklı 5’inci maddesine göre, kafe-restoran bölümü için otelden bağımsız olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatının ve her iki işletme için itfaiye raporunun ayrı ayrı düzenlenmesi sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Yönetmeliğin “Kolluk denetimi” başlıklı 37’nci maddesine göre kolluk makam ve görevlilerinin, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini genel güvenlik ve asayiş yönünden denetlemesi; denetimler sırasında tespit edilen mevzuata aykırı hususların, yetkili idarelere gereği yapılmak üzere bildirilmesi gerekmektedir. Bu noktada belediye mücavir alanları dışında ve belediyelerin yetki, görev ve sorumluluk sahası dışında faaliyet gösteren Otel için denetim yetkisinin, hangi kolluk birimi tarafından kullanılacağı sorusu akla gelmektedir. 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11’inci maddesinde valilerin, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiri olduğu belirtilmiş, il sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanmasının ve önleyici kolluk yetkisinin valilere ait olduğu hüküm altına alınmıştır. Öte yandan kolluk olarak değerlendirilmemesine rağmen belediye itfaiye birimlerinin, Belediye İtfaiye Yönetmeliğinin 6/j maddesi uyarınca işyerlerini, yangına karşı önlemler yönünden denetlemekle yetkili olduğu, mevcut konuda bu görev ve sorumluluğun Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü tarafından yerine getirildiği anlaşılmaktadır. İtfaiye Müdürlüğünce, Oteldeki yangına ilişkin önlemler değerlendirilmiş ve eksiklikler tespit edilmiştir. Eksikleri ihtiva eden raporun; Belediye tüzel kişiliğinin en üst amiri olan ve belediye teşkilatını sevk ve idare etmekle yetkili Belediye Başkanlığına sevk edilmesi, Belediye Başkanlığınca ise işyeri açma ve çalışma ruhsatını düzenleyen Bolu İl Özel İdaresine can ve mal kaybının önlenebilmesi ile işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilmesi için gönderilmesi sorumluluğunun olduğu değerlendirilmektedir.

Belediye İtfaiye Yönetmeliğinin, itfaiyenin görevlerini konu alan 6’ncı maddesinde, itfaiye teşkilatının görevleri arasında; kamu ve özel kuruluşlara ait itfaiye birimleri ile gönüllü itfaiye personelinin eğitim ve yetiştirilmesine yardım etmek; bunların bina, araç-gereç ve donanımlarının itfaiye standartlarına uygunluğunu denetlemek, bu birimlere yangın yeterlilik belgesi vermek, gerektiğinde bu birimlerle iş birliği yapmak ve belediye sınırları dışındaki olaylara müdahale etmek ve işyeri; eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşlarını yangına karşı önlemler yönünden denetlemek sayılmıştır. Resmi Gazete’de 19.12.2007 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 2’nci maddesinde ise; ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerinin, Yönetmeliğin kapsamı içerisinde değerlendirildiği görülmektedir. Yönetmelikte getirilen esasların denetlenmesi ise 131’inci maddenin konusunu oluşturmuştur. Bu maddede; özel yapı, bina, tesis ve işletmeler, mahalli itfaiye teşkilatı ile bunların bağlı veya ilgili olduğu bakanlık ve kamu kurum ve kuruluşlarının müfettişi, kontrolörü veya denetim elemanları tarafından denetleneceği; denetim sonunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklıklar ile talep edilen önlemlerin, öngörülen uygun süre içerisinde ilgililerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır. Sorumlulukların yerine getirilmemesi yani Yönetmeliğe aykırılık hâllerinde yapılacak işlemler, Yönetmeliğin 168’inci maddesine konu edilmiştir. Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında, aykırı hareketin suç veya kabahat teşkil etmesine göre 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5236 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uyarınca işlem yapılması gerekmektedir. Bu durumda yapma ya da yapmama şeklinde tezahür eden ilgili fiillerin, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu esas alınarak incelenmesinde fayda bulunmaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun, “Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması” başlıklı 170’inci maddesinde; yangın, bina çökmesi, toprak kayması, çığ düşmesi, sel veya taşkın tehlikesine neden olan kişilerin, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılacağı vurgulanmaktadır. Bu noktada yangına neden olmaksızın, yangın tehlikesine sebebiyet veren kişilerin de Türk Ceza Kanunu uyarınca cezai sorumluluğunun bulunduğu görülmektedir. Ayrıca mevzu Kanunun “Suçu bildirmeme” başlıklı 278’inci maddesinde ise; işlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen ve işlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması halen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişinin, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı vurgulanmaktadır.

Basına yansıyan belgelerde Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğünün, Otel İşletmesini yangın güvenliği yönünden 22.11.2007 tarihinde denetlediği, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğünün ise bu denetimden sonraki bir tarih olan 19.12.2007 tarihli olduğu incelenmiştir. Öte yandan Yönetmelik, mevcut yapılara ilişkin de düzenleme içermektedir. Bu noktada Yönetmeliğin 138’inci maddesinde; mevcut yapılardan, 12/06/2002 tarihli ve 2002/4390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe uygun yangın tedbirleri alınmış olan yapılarda, bu Yönetmelik hükümlerine göre ilave tedbir alınmasının zorunluluk arz etmediği, yapı sahibinin istemesi durumunda bu Yönetmelik hükümlerine göre ilave tedbirler alabileceği belirtilmiştir. İnisiyatifin bu Yönetmelik bazında yapı sahibine bırakıldığı anlaşılmakla birlikte başta İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin mevzuat olmak üzere, yazımızda üzerinde durduğumuz Kanunlar ile Yönetmeliklerde başta işletme sahibi olmak üzere, kamu görevlilerinin sorumluluklarının varlığı ortaya çıkmaktadır.

Konunun, kamuoyuna yansıyan bir diğer tarafının ise Kültür ve Turizm Bakanlığı olduğu anlaşılmaktadır. Bu hususta Bakanlık tarafından düzenlenen Turizm Yatırım, İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmelik bizlere kaynaklık etmektedir. Yönetmeliğin 1’inci maddesinde, 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’na tabi belgeli turizm yatırım ve işletmelerinin denetimine ait esasları tespit etmek amaç olarak belirlenmiştir. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunun 2’nci maddesinde ise Kanunun, turizm hizmeti ile bu hizmetin gereği kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin tespiti ile geliştirilmelerine, turizm yatırım ve işletmelerinin teşvik edilmesine, düzenlenmesine ve denetlenmesine ilişkin hükümleri kapsadığı ifade edilmektedir. Yine Turizm Yatırım, İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmeliğin 2’nci maddesinde Yönetmeliğin, insan ve çevre sağlığı ile can ve mal güvenliği de dahil olmak üzere belgeli turizm yatırım ve işletmelerinin, belgeye esas olan vasıflarının, tarifelerinin, temizlik, intizam, servis, idare ve işletme tarzları ile diğer hususların denetlenmesine ilişkin hükümleri kapsadığı ifade edilmiş; Yönetmeliğin 5’inci maddesinde turizm yatırım ve işletmelerinin denetimi, Bakanlık kontrolörleri veya Bakan tarafından görev verilmesi halinde Bakanlık müfettişlerince yapılacağı, işyeri açma ve çalışma ruhsatları ile ilgili denetimlerin ise işyeri açma ve çalışma ruhsatını veren kamu kurumu tarafından yapılacağı ifade edilmektedir. Bu noktada Bakanlık ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını düzenleyen idarelere müşterek bir sorumluluk tevdi edildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Yönetmeliğin “Görev, Yetki ve Sorumluluklar” başlıklı 3’üncü bölümünde yer alan, “İşletme Dönemi Denetimleri” başlıklı 22’nci maddesinde, belgeli işletmelerin veya işletme belgesi talebinin değerlendirilmesine esas olacak denetimde; insan ve çevre sağlığı ile mal ve can güvenliğinin sağlanmasına, müşterinin haklarının korunmasına yönelik tedbirlerinde inceleme konularının kapsamını oluşturmaktadır.

Bolu'da 78 vatandaşımızın hayatını kaybettiği yangın faciasını, idare hukukunu esas alarak incelediğimiz yazımız; herhangi bir kurum veya kişiyi hedef göstermeksizin, konuya hukuk normları çerçevesinde yaklaşarak benzeri bir felaketin tekrar yaşanmaması adına yetki, görev ve sorumlulukların ortaya konulması çabamızın tezahürüdür. Bu itibarla vatandaşlarımıza Yüce Allah’tan rahmet, başta yakınları olmak üzere milletimize başsağlığı dileklerimizi iletiyoruz.

KONTDER

Daha Fazlası İçin Ziyaret Edin!

Belediyeler ve kamu yönetimi ile ilgili daha fazla bilgi almak, güncel haberlerden haberdar olmak için bizi takip edin:

X (Twitter): @kontder   İnstagram : kontderr

Mobil Uygulamamızı İndirmek İçin Tıklayınız: Play Store / App Store